Prof. dr hab. Dariusz Kubinowski (Uniwersytet Szczeciński)
Prof. dr hab. Krzysztof Rubacha (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
METODOLOGIA BADAŃ HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH
W NAUKACH PEDAGOGICZNYCH/EDUKACYJNYCH
– AKTUALNE TENDENCJE
Tezy programowe obrad sekcji metodologicznej
w ramach X Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP
na temat „Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii”
(Warszawa, 18-20 września 2019 roku)
Aktualnym przemianom kulturowym w skali globalnej towarzyszą nieuniknione kryzysy humanistyczne i społeczne, które w naukach pedagogicznych/edukacyjnych zawsze postrzegane były ambiwalentnie, czyli zarówno jako szanse i zagrożenia, stymulatory i inhibitory konstruktywnego rozwoju człowieka/ludzi i jego/ich świata/światów. Z wszelkiego rodzaju kryzysami immanentnie powiązane są potencjalności wyobrażonych, projektowanych i wdrażanych zmian prohumanistycznych i prospołecznych. Zagadnienia te stanowią istotną część przedmiotu studiów i badań współczesnych nauk pedagogicznych/edukacyjnych. Dotyczą także źródeł, przejawów i konsekwencji kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii w drugiej dekadzie XXI wieku, wraz z ich implikacjami pedagogicznymi/edukacyjnymi.
Nauki pedagogiczne/edukacyjne stale starają się nadążać za owymi przemianami i aktualizować na bieżąco stosowane metody badawcze, w nieuniknionej i życiodajnej synergii z badaniami humanistycznymi i społecznymi. Emergencja jest tym pojęciem, które dobitnie oddaje ich bieżącą sytuację i wzajemne powiązania. Emergencja globalna, metodologiczna i metodyczna to splot niespodziewanych efektów gwałtownych przemian mających swoje odzwierciedlenie w kulturze i życiu społecznym, metodologii badań naukowych oraz metodyce konkretnych projektów badawczych. Splot ten wywołuje nieuniknione kryzysy poznawcze, inicjuje twórcze impulsy i naprowadza na oryginalne inspiracje i innowacyjne rozwiązania w praktyce badawczej, prowadzi do rekonfiguracji i redefinicji dotychczasowych norm metodologicznych, wywołuje kreatywność metodyczną w badaniach i kształtuje na nowo świadomość metodologiczną badaczy.
W ramach sekcji metodologicznej proponujemy dociekanie, interpretowanie i egzemplifikowanie bieżących efektów tych wszystkich przemian poprzez wyeksponowanie aktualnych tendencji uprawiania praktyki badawczej w naukach pedagogicznych/edukacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem bezpośrednich i pośrednich odniesień do głównego hasła zjazdowego „Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii”, w czterech kluczowych zakresach aksjomatów paradygmatycznych:
– ontologicznym, głównie dotyczącym tendencji do poszerzania się przedmiotu badań pedagogicznych/edukacyjnych, w kierunku odchodzenia od założeń klasycznej pedagogiki/edukacji antropocentrycznej;
– epistemologicznym, głównie dotyczącym tendencji do synergii nauki, humanistyki, sztuki, etyki, działania, w kierunku promowania pedagogiki jako humanistyczno-społecznej nauki stosowanej;
– metodologicznym, dotyczącym tendencji do aktualizacji i rekonfiguracji map paradygmatów, podejść, orientacji i metod badawczych w naukach pedagogicznych/edukacyjnych, w kierunku naukowego nadążania za bieżącymi przemianami społeczno-kulturowymi;
– w obszarze pozostałych wymiarów paradygmatycznych, dotyczącym nowych wyzwań aksjologicznych, etycznych, teleologicznych, prakseologicznych itd., w kierunku wzmocnienia wiązania badań pedagogicznych/edukacyjnych z aktualną refleksją humanistyczną i bieżącą praktyką społeczną.
